COLUMNS
auteur: Bram Brouwer, sportpsychologie

Columns op deze pagina mogen worden gedownload en/of gekopieerd en geplaatst in uw eigen clubblad.

De redactie stelt daarbij als voorwaarde dat U de volgende bron en auteur vermeld:
www.nwfregiosport.nl en www.brambrouwer.nl .

Tevens dient u de auteur per e-mail te laten weten dat u het artikel plaatst. Voor elk ander gebruik is toestemming van de auteur nodig.

20 januari 2007:

Taakgericht

Taakgerichtheid is belangrijk voor sporters, misschien wel het belangrijkste. Namelijk, zelfs met de beste techniek en conditie is een slechte taakuitvoering funest. Taakgericht wil zeggen: de aandacht richten op wat je in de eerstvolgende momenten moet doen om je doel te halen, vanuit de situatie op dit moment. Dat betekent: al het andere buitensluiten. Een voorbeeld: de finale in een belangrijk voetbaltoernooi. De eindstand is gelijk, na strafschoppen staat het 5-4 en José mag de laatste strafschop nemen. Scoren betekent winnen. Het joelende publiek is op de hand van de tegenstander en José denkt dat ook over de scheidsrechter. Zijn taak is: ‘maak het doelpunt.’ Hij moet het joelende publiek en het irritante gedrag van de scheidsrechter uit zijn hoofd zetten. Hij mag geen indruk proberen te maken op die mooie meid, die steeds naar hem lonkt. Ook mag hij zich niet bezig houden met de gevolgen van winnen, zoals: toernooiwinst, gevierd zijn, promotie, profcontract, enz. Dit leidt slechts af van zijn taak. Hij hoeft alleen het doelpunt te maken. Niet meer en niet minder. De andere dingen komen daarna wel en die mooie meid zal nog meer geïnteresseerd zijn. Dat dit geen theorie, maar vaak doorslaggevend is, laat de praktijk zien.

Het Nederlands Kampioenschap schaatsen sprint. In het laatste paar van de1000 meter bestrijden Marianne Timmer en Annet Gerritsen elkaar. Timmer staat eerste in het klassement, met een kleine voorsprong op Gerritsen. In de laatste 50 meter verliest Timmer haar balans en valt voorover. Dan toont ze haar taakgerichtheid. Terwijl ze op het ijs ligt (de situatie op dit moment) draait ze zich zo, dat haar schaatsen als eerste over de finish gaan. Deze zijn namelijk maatgevend voor de tijd. Als je eerst met je hoofd over de finish glijdt, dat kost veel tijd. Timmer verliest de 1000 meter, maar door haar taakgerichte draaiactie houdt ze 35 duizendste punt voorsprong in het klassement en is kampioen. Zonder die draai was dit niet gelukt. Achteraf zegt Marianne dat ze zich niet bewust heeft gedraaid. De TV beelden zijn echter duidelijk. Haar taakgerichtheid is geïnternaliseerd, het is een automatisme geworden, een reflex. Bij reflexen hoef je niet na te denken. Denken kost tijd. Denk maar aan een reflexreactie als je je brand, dan hoef je ook niet na te denken voordat je je hand terugtrekt.

Een ander voorbeeld zien we bij het Europese Kampioenschap lange baan in Collalbo. Irene Wust staat na drie afstanden eerste in het klassement voor Martina Sábliková. Sáblilová rijdt als eerste de 5 km en als betere lange afstand rijdster doet ze wat ze moet doen, een fantastische tijd neerzetten. De eerste vrouw op de 5 kilometer onder de zeven minuten, in de buitenlucht. Desondanks lijkt het voor Wust ‘kat in ’t bakkie’, mits ze haar taak goed uitvoert: een goed opgebouwde 5 km rijden. Ze heeft immers een speling van 14,05 seconde. Dus: behoudend starten en in de tweede helft alles gegeven Als ze dat goed doet is ze voor het eerst Europees kampioene.

Echter, Wust start onwaarschijnlijk snel, lage 32ers. Waar is ze mee bezig? De supertijd van Sábliková verbeteren, haar mindere 3 km van gister goedmaken? Is ze al bezig met kampioen zijn of spelen er andere zaken tussen haar oren? We zullen het waarschijnlijk nooit weten. Maar ze is duidelijk niet met haar taak bezig: een evenwichtige 5 km rijden. De tv-verslaggevers roepen al: "Hier rijdt de nieuwe Europees kampioene". Maar de rondetijden lopen op, via 33, 34 tot bijna 37 seconden. Bij 4 tot 5 seconden per rondje langzamer dan Sábliková, verdwijnt de voorsprong sneller dan sneeuw in de zon. Als Irene over de streep komt, heeft ze 13 duizendste punt te weinig voor het kampioenschap. Dat gaat met Martina Sábliková mee naar Tsjechië. De NOS-commentatoren Ria Visser, Marts Smeets en Bart Veldkamp zoeken allerhande oorzaken voor het falen van Wust: een druk seizoen, ze is aanvallend, enz. Maar Wust was gewoon onvoldoende taakgericht.

Gelukkig concentreerde Sven Kramer zich later op de middag beter op zijn taak. Hij werd met een fantastische 10 km Europees kampioen. Met afsluitend twee 29ers liet Sven zien, dat er wat betreft de 10 km meer ingezeten had. Maar dan was het risico de titel mis te lopen groter geweest. Als Kramer na afloop wordt gevraagd of het falen van Wust hem beïnvloed heeft, antwoordt hij: "Ik heb me er niet mee bezig gehouden. Ik moet hier gewoon doen wat ik moet doen!". Dat is taakgerichtheid. Maar ook Sven vergat even zijn taak toen hij in de laatste bocht al zijn feestje ging vieren. Natuurlijk begrijpelijk. Maar de concentratie is gestoord en daardoor de kans op een val veel groter. Gelukkig is het bij één teleurstelling gebleven.

Taakgerichtheid is een aspect dat sportpsychologen hun pupillen aanleren. Je kunt er gewoon op trainen, net als op conditie en techniek. Dat taakgerichtheid het verschil tussen winnen en verliezen kan betekenen, zal uit bovenstaande wel duidelijk zijn.

Bram Brouwer, sportpsychologie